Trong một bước đi mang tính chiến lược nhằm thúc đẩy liên kết vùng hiệu quả và định hình không gian đô thị hiện đại, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu vừa chính thức đưa mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD – Transit-Oriented Development) vào quy hoạch điều chỉnh cấp tỉnh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Quyết định này, được UBND tỉnh phê duyệt vào ngày 19/6, đánh dấu một hướng tiếp cận mới mẻ và tiên phong trong việc kiến tạo các đô thị bền vững, tiện nghi, đặc biệt là dọc theo tuyến cao tốc trọng điểm Hồ Tràm – sân bay quốc tế Long Thành.
Phát triển đô thị TOD lần đầu áp dụng tại Bà Rịa – Vũng Tàu
Mô hình TOD là một triết lý quy hoạch và phát triển không gian đô thị hiện đại, đã được áp dụng thành công tại nhiều quốc gia phát triển trên thế giới. Điểm cốt lõi của TOD là việc xây dựng các khu đô thị tập trung, mật độ cao xung quanh các đầu mối giao thông công cộng trọng điểm như ga tàu điện ngầm, trạm xe buýt hoặc các phương tiện vận tải công cộng khác. Các khu đô thị phát triển theo mô hình TOD thường có những đặc điểm nổi bật như:
- Mật độ dân cư cao: Tối ưu hóa việc sử dụng đất và giảm thiểu sự dàn trải đô thị.
- Tích hợp đa dạng tiện ích: Bao gồm nhà ở, văn phòng làm việc, trung tâm thương mại, các dịch vụ thiết yếu và không gian giải trí, tất cả đều nằm trong khoảng cách đi bộ hoặc dễ dàng tiếp cận bằng giao thông công cộng.
- Khuyến khích di chuyển bằng phương tiện công cộng: Giảm thiểu sự phụ thuộc vào phương tiện cá nhân, từ đó giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường.
- Tạo không gian sống thân thiện với người đi bộ: Ưu tiên các tuyến đường đi bộ, làn đường dành cho xe đạp, và các không gian công cộng hấp dẫn.
- Thu hút đầu tư tư nhân: Mô hình TOD thường tạo ra những cơ hội đầu tư hấp dẫn cho khối kinh tế tư nhân vào phát triển hạ tầng và các dịch vụ đô thị.
Việc Bà Rịa – Vũng Tàu tiên phong áp dụng mô hình này cho thấy một tầm nhìn xa, hướng tới việc xây dựng các đô thị không chỉ hiện đại về kiến trúc mà còn thông minh về vận hành và bền vững về môi trường.
Cao tốc Hồ Tràm – Long Thành
Tuyến cao tốc kết nối từ đô thị du lịch Hồ Tràm (huyện Xuyên Mộc, Bà Rịa – Vũng Tàu) đến Cảng hàng không quốc tế Long Thành (Đồng Nai) được xác định là trục xương sống quan trọng để triển khai mô hình TOD. Tuyến đường này đã được đưa vào danh mục ưu tiên đầu tư với quy mô dự kiến từ 4 đến 6 làn xe, theo quy hoạch Bà Rịa – Vũng Tàu mới điều chỉnh.
Thông tin đáng chú ý là dự kiến Lễ Quốc khánh năm nay sẽ là thời điểm khởi công tuyến cao tốc dài 41km này. Dự án có tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 17.000 tỷ đồng, được đề xuất lên Chính phủ vào tháng 3/2025 bởi Công ty TNHH Dự án Hồ Tràm và UBND tỉnh. Theo quy hoạch, điểm đầu của cao tốc sẽ kết nối với đường Vành đai 4 TP.HCM tại khu vực huyện Châu Đức, và điểm cuối sẽ nối với đường ven biển Vũng Tàu – Bình Thuận tại huyện Xuyên Mộc. Trong tương lai, việc xây dựng đường Vành đai 4 TP.HCM (tổng chiều dài toàn tuyến khoảng 159,3km, đi qua địa phận Bà Rịa – Vũng Tàu, TP.HCM, Đồng Nai, Long An) và kết nối với cao tốc Long Thành – Hồ Tràm sẽ tạo thành một mạng lưới giao thông liên vùng hoàn chỉnh, là tiền đề vững chắc cho việc phát triển các khu đô thị TOD dọc tuyến.
Khi Cảng hàng không quốc tế Long Thành chính thức đi vào vận hành, sự kết nối trực tiếp thông qua tuyến cao tốc này sẽ mang lại cho Bà Rịa – Vũng Tàu điều kiện vô cùng thuận lợi để đón dòng khách quốc tế chất lượng cao. Đây được xem là lợi thế chiến lược để tỉnh phát triển mạnh mẽ các phân khúc du lịch cao cấp như nghỉ dưỡng dài ngày, du lịch golf, và đặc biệt là du lịch MICE (kết hợp du lịch với hội nghị, sự kiện), vốn đòi hỏi hạ tầng hiện đại và khả năng kết nối linh hoạt, nhanh chóng giữa các điểm đến.
Một số điều chỉnh quy hoạch quan trọng khác
Bên cạnh việc tiên phong bổ sung mô hình TOD, quyết định điều chỉnh quy hoạch của Bà Rịa – Vũng Tàu còn bao gồm một số thay đổi quan trọng khác nhằm tối ưu hóa không gian phát triển. Loại bỏ quy hoạch sân bay Gò Găng, khu đất trước đây dự kiến xây dựng sân bay Gò Găng sẽ được chuyển đổi mục đích để phát triển đô thị. Duy trì sân bay Vũng Tàu hiện hữu, tiếp tục phục vụ các nhiệm vụ chuyên dùng. Phát triển sân bay Côn Đảo theo Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng hàng không, sân bay toàn quốc thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng phê duyệt.
Quy hoạch sân bay Đất Đỏ được xác định là sân bay chuyên dùng cấp 4C. Theo phân loại của ICAO (Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế), sân bay cấp 4C có khả năng phục vụ các loại máy bay tầm trung như A320, A321 và các loại tương đương, mở ra tiềm năng phát triển các đường bay nội địa và khu vực.
Quyết định điều chỉnh cũng sửa đổi, bổ sung việc xây dựng các trung tâm thương mại, siêu thị phù hợp tại các đô thị trọng điểm như Vũng Tàu, Bà Rịa, Phú Mỹ, Xuyên Mộc, đồng thời xây dựng, mở rộng và nâng cấp các chợ tại các khu đô thị nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người dân và du khách.
Những điều chỉnh quy hoạch mang tính đột phá này, đặc biệt là việc áp dụng mô hình TOD, được kỳ vọng sẽ tạo ra một bước ngoặt trong quá trình phát triển đô thị của Bà Rịa – Vũng Tàu, hướng tới một tương lai hiện đại, bền vững và kết nối hiệu quả hơn.
